Πρόσωπο

Γρηγόρης Βαλλιανάτος

"θα ζήσουμε σε μια κοινωνία ελεύθερη ή θα πάμε να γαμηθούμε"

Ο Λύο Καλοβυρνάς ελέγχει το θεσμό Βαλλιανάτο

Στα χρόνια του πολλά βαρύ ανδρισμού, υπήρχε κάποιος που αποδείκνυε ότι μπορούσες να είσαι πούστης και ωραίος και πετυχημένος και άφοβος. Ο μοναδικός γκέι άντρας που δεν ήταν όλο φτερά και πούπουλα. Ο μοναδικός που πρόσφερε ένα πρότυπο διαφορετικό από τις οδυνηρές χαριτωμενιές του Παράβα ή την αυτοκαταστροφική μιζέρια του Άγγελου. Ήταν - και είναι - ο Γρηγόρης.

Γρηγόρη, σε ξέρω από το '87, όταν ήμουν ακόμα άβγαλτος και φοβισμένος. Έκτοτε μεγάλωσα, εσύ μοιάζεις να μεγάλωσες λιγότερο. O Βαλλιάνατος δεν είναι άνθρωπος, είναι θεσμός. Σε ανεβοκατεβάζουν ως πρόεδρο των απανταχού ομοφυλόφιλων Ελλάδας.

Σταθερά, ενώ μόνο για δύο χρόνια ήμουν πρόεδρος σε ένα κομμάτι μίας οργάνωσης. Κι αυτό γιατί το ΑΚΟΕ δεν είχε ποτέ πρόεδρο, από φιλοσοφία, επειδή δεν ήθελε να είναι νομικό πρόσωπο αυτής της αστικής δημοκρατίας. Το ΑΚΟΕ ιδρύθηκε από ρομαντικούς ανθρώπους, παιδιά του γαλλικού Μάη, και από παλιές αδερφές που διάβασαν πολύ και στάθηκαν στα πόδια τους. Μερικές φορές διερωτώμαι αν έχουν περάσει πολλά χρόνια επί της ουσίας. Είναι σαν να ζούμε το επεισόδιο 350 της δίκης της ομοφυλοφιλίας.

Η σύνθεση του δικαστηρίου έχει αλλάξει;

Πολλά πράγματα έχουν αλλάξει. Θεωρώ κεφαλαιώδους σημασίας την αίτηση για την επέκταση του νόμου 1250 του '82 για τον πολιτικό γάμο· είναι μια εξαιρετικά υγιής συζήτηση αφού αρχίζουμε επιτέλους να έχουμε μια ευρωπαϊκή αντίληψη για την ομοφυλοφιλία. Εκείνο που δεν έχει αλλάξει είναι η εμμονή των Ελλήνων σε μια Εκκλησία που στην πραγματικότητα δεν την πιστεύουν. Οι Έλληνες είναι χριστιανοί πανηγυρτζήδες· τους ενδιαφέρουν τα βαφτίσια, οι γάμοι, λιγότερο οι κηδείες, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και η γιορτή τους. Μέχρι εκεί φτάνει η χριστιανική τους πίστη. Οι παπάδες απαγορεύουν να περάσει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία. Θέλουν να μας λένε εκείνοι τι είναι παρά φύση και τι είναι κατά φύση. Λες και θα μπορούσε ποτέ να περάσει στο αξιακό μας σύστημα σαν απαξίωση ο όρος "παρά φύση". Εγώ ακούω τα γέλια των τηλεθεατών. Κάθε ετεροφυλόφιλο ζευγάρι κάνει σεξ και από την παρά φύση τρύπα - δεν το κάνουν μόνο οι ομοφυλόφιλοι. Ξέρουμε ότι κανείς δεν κάνει αυτά που λένε οι παπάδες, αλλά πάντα τους ευλογούν, τους γλείφουν. Έχω βρεθεί σε στούντιο, που μόλις τέλειωνε η εκπομπή όλοι γέλαγαν με τον παπά και τον έβριζαν, ενώ στην εκπομπή ήταν όλο "πάτερ μου" και σεβασμούς. Ενώ εγώ έπρεπε να αποδείξω ότι είμαι σοβαρός και αξιοπρεπής και μορφωμένος.

Έχουμε πήξει στους γκέι;

Πράγματι υπάρχουν πολλοί ομοφυλόφιλοι στην τηλεόραση. Υπάρχει μια μερίδα που είναι καρικατούρες: τους κόβουν και τους ράβουν με πατρόν ντιντή ομοφυλόφιλοι ή ετεροφυλόφιλοι σεναριογράφοι για να διασκεδάζουν οι ετεροφυλόφιλοι. Υπάρχουν όμως και οι σπάνιες εξαιρέσεις καθημερινών ανθρώπων, για τους οποίους γίνεται το κυρίως σκάνδαλο, τύπου φιλί Παπακαλλιάτη.

Άλλωστε οι καρικατούρες ποτέ δεν έχουν ενοχλήσει κανέναν, είναι ανώδυνες.

Διερωτώμαι αν γελάμε κιόλας. Συνηθίσαμε στην ξεφτίλα, χωρίς να μπορούμε να ξεχωρίσουμε πότε γινόμαστε διασκεδαστές τους και πότε η διασκέδαση είναι δική μας. Ο αυτοσαρκασμός είναι χαρακτηριστικό όλων των γκέι του κόσμου, αλλά δεν είμαι βέβαιος αν καταλαβαίνουμε πότε παίζουμε το παιχνίδι των άλλων και μας δουλεύουν και πότε παίζουμε το δικό μας. Αντιδρώ, πάντως, στο να είναι η ξεφτίλα κομμάτι της ομοφυλοφιλικής ταυτότητάς μας.

Αλλάζουν τα πράγματα;

Είχαμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες κι η εικόνα της χώρας άλλαξε ριζικά. Έπαψε να είναι η αλητεία των Βαλκανίων, η μπίχλα, η ομίχλη, το σουβλάκι, η ρετσίνα. Είναι μια σύγχρονη χώρα που μπορεί να κάνει ό,τι κάνουν οι μεγάλες χώρες. Υπάρχουν άνθρωποι που έδειξαν στον κόσμο ό,τι καλύτερο αυτή τη στιγμή περιλαμβάνει η Ελλάδα. Ο κ. Παπαϊωάννου, η κ. Αγγελοπούλου, είναι ζωντανοί, είναι νέοι, θα κάνουν κι άλλα πράγματα. Κι εμείς είμαστε μαζί τους. Υπάρχει και μια άλλη Ελλάδα. Είμαστε πολλοί, έχουμε προϋποθέσεις, περνάμε καλά, δεν έχουμε πρόβλημα. Και όσοι από εμάς νιώθουν απομονωμένοι, πρέπει να σηκώσουν το τηλέφωνο, να απαντήσουν σε μια αγγελία, ένα ήμεϊλ και να βρεθούν. Και να αφήσουμε τους άλλους.

Πέρα από το δημόσιο πρόσωπο, ποιος είναι ο ιδιωτικός Γρηγόρης;

Είναι δύσκολο όταν έχεις αποφασίσει να υπηρετείς μια δημόσια εικόνα παράλληλα να προωθείς και μια ιδιωτική. Είμαι αρκετά ευχαριστημένος που κανείς δεν ασχολήθηκε με την προσωπική μου ζωή, με την έννοια να εκθέσει τους ανθρώπους με τους οποίους είμαι μαζί. Μάλλον επειδή ήξεραν δεν πρόκειται να ανακαλύψουν κάτι και να μην τους πω: "και τι έγινε". Εγώ είμαι αστός. Δεν είχα κατατρεγμό στο σπίτι μου· απλώς μια αστική οικογένεια δε μιλάει γι' αυτά τα πράγματα. Όταν μεγάλωνα δεν είχα την ατυχία να είμαι το συγκεκριμένο στερεότυπο της αδερφής που τη βρίζουν. Ήταν θέμα τύχης. Μπορεί να με βρίζουν πολλοί άνθρωποι, αλλά για άλλους λόγους. Από εκεί και πέρα είμαι άνθρωπος που περνούσε και περνάει καλά. Αλλά η χριστιανική αγωγή με ευαισθητοποίησε απέναντι στην αδικία, μου έχει μείνει αυτό το "κουσούρι", αν μου επιτρέπει ο μακαριότατος. Δεν καταλαβαίνω γιατί άνθρωποι που είναι μια χαρά πρέπει να τους κατατρέχουν, να τους προσβάλλουν λόγω της σεξουαλικότητάς τους. Δεν έγινα ποτέ οσιομάρτυρας, δε μου πάει αυτό. Δεν ήμουν ποτέ ασκητικός, πάντα από τον ελεύθερο χρόνο μου έδινα στα κοινά. Πέρασε μια φάση που για μένα η ομοφυλοφιλία ήταν πολύ καινούργιο πράγμα και ασχολήθηκα. Ύστερα το AIDS με αφορούσε, αφορούσε τη γενιά μου. Εδώ και τέσσερα χρόνια, ασχολούμαι με ένα σύνολο ανθρώπινων δικαιωμάτων. Πιστεύω βαθιά μέσα μου ότι εάν δε μας ενδιαφέρει η ελευθερία σε όλες τις παραλλαγές της και τα χρώματα, δεν κάνουμε τίποτα. Εμείς οι ομοφυλόφιλοι είμαστε μια δύναμη. Οι Αλβανοί είναι αδέρφια μας, οι μετανάστες είναι αδέρφια μας, οι φυλακισμένοι είναι αδέρφια μας. Τα ναρκωτικά μας ενδιαφέρουν, οι άλλες θρησκείες μας ενδιαφέρουν, οι άλλες γλώσσες μας ενδιαφέρουν. Όλα αυτά είναι ένα πράγμα. Ή θα ζήσουμε σε μια καλύτερη κοινωνία ελεύθερη ή θα πάμε να γαμηθούμε.

Πόσο έχει επηρεαστεί η προσωπική σου ζωή;

Καταρχάς η δουλειά μου δεν είναι αυτή που σκεφτόμουν μικρός. Ήθελα να γίνω διπλωμάτης, αλλά δε θα μπορούσα ποτέ να έχω γκόμενο με μια αίσθηση αξιοπρέπειας. Από την άλλη, σε όσες θέσεις του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα δούλεψα, το γεγονός ότι είμαι ομοφυλόφιλος δε μου επέτρεπε να ανέβω ιεραρχικά. Όταν το κατάλαβα, αποφάσισα ότι θα δουλέψω ως σύμβουλος επικοινωνίας και δημοσιογράφος. Δε με πειράζει καθόλου. Είμαι πολύ ικανοποιημένος με τη δουλειά μου, την αγαπώ. Από εκεί και πέρα έχω καταφέρει ακόμα και τη διασκέδασή μου να την οργανώνω λίγο παραπάνω και να βγάζω και μερικά λεφτά.

Είχες φανταστεί ότι θα ήσουν τόσο out ως γκέι;

Δεν είχα πλήρη επίγνωση τι σήμαινε αυτό. Η πρώτη μου δημόσια εκδήλωση ήταν όταν ανέλαβα την έκδοση του περιοδικού ΑΜΦΙ. Ήμουν ο τέταρτος εκδότης. Οι προηγούμενοι εκδότες ή ήταν άσχετοι ή είχαν ψευδώνυμα. Θυμάμαι πάντα τον Γιάννη Νένε που μας έλεγε ότι θέλουμε ένα πραγματικό πρόσωπο επειδή όταν μας έρχονται τα εμβάσματα δεν μπορούμε να πηγαίνουμε στο ταχυδρομείο με ψευδώνυμο. Δεν είχα αίσθηση ακριβώς το τι θα σήμαινε για μένα. Αρχικά ήταν σοκ, αλλά έχω μάθει να ζω μ' αυτό. Στην αρχή ήταν πιο κουραστικό να ζεις συνεχώς κάτω από έναν προβολέα. Τώρα το έχω συνηθίσει.

Πολλοί βλέπουν τον Γρηγόρη ως γκέι παρά ως άνθρωπο.

Ναι, είμαι ο επαγγελματίας ομοφυλόφιλος.

Οι γκέι στην Ελλάδα;

Θεωρώ ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των ελλήνων γκέι είναι ο αυτοσεβασμός. Η πρώτη μεγάλη κατάκτηση είναι να δεις στον καθρέφτη αυτό που είσαι. Πρέπει πρώτα απ' όλα να εξοικειωθούμε με την εικόνα μας.

Για ανθρώπους που είναι out είναι δύσκολο να συνάψουν σχέσεις με άτομα που κρύβονται;

Οποιοσδήποτε θέλει να κάνει σχέση μαζί μου, από τη δεύτερη μέρα εισπράττει ένα πακέτο δημοσιότητας. Ίσως γι' αυτό οι μεγαλύτεροι δεσμοί μου ήταν αλλοδαποί, τους έκανα εισαγωγή. Ούτε εγώ αντέχω τη σχιζοφρένεια να μαζεύω τα μπογαλάκια μου γιατί έρχεται η ξαδέρφη από το χωριό, ούτε ο άλλος μπορεί συνέχεια να ζει με τον τρόμο μήπως τον δει κάποιος συνάδελφος.

Αν κάποιος μπορεί να κάνει ακτινογραφία της γκέι ζωής στην Ελλάδα είσαι εσύ. Ζει ο ασθενής;

Θα επιζήσει. Πάντως, δε νομίζω ότι μπορώ να εκπροσωπήσω το μέσο έλληνα ομοφυλόφιλο γιατί νομίζω ότι η διαδρομή των περισσότερων ομοφυλόφιλων στην Ελλάδα είναι πιο βασανισμένη. Καταρχάς υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι στην επαρχία, όπου είναι ένας άλλος κόσμος, τον οποίο εγώ δεν ξέρω. Και στην πόλη ακόμα, υπάρχουν άνθρωποι που είναι αλλιώς το βράδυ και αλλιώς τη μέρα. Σε αντίθεση με άλλες χώρες, στην Ελλάδα οι περισσότεροι ομοφυλόφιλοι είναι παντρεμένοι με παιδιά και περνάνε πολύ δύσκολα. Μου είναι αδιανόητο. Η πιο σοβαρή κατηγορία που μου έχει προσαφθεί είναι ότι προώθησα ενός δυτικού τύπου ομοφυλοφιλία. Δεν μπορούσα να ταυτιστώ με τη σχολή Ταχτσή, το ότι ο μπάτσος θα με δέρνει και θα του παίρνω τσιμπούκι. Ή του Χριστιανόπουλου, ότι τα τσόλια είναι ωραία, τα χουφτώνουμε και μας βαράνε κι έχουμε και τις φιλενάδες μας, με τις οποίες διαβάζουμε λογοτεχνία και σκεφτόμαστε σοβαρά.

Έχει εξελιχθεί η γκέι ζωή;

Έχει προχωρήσει αρκετά η διασκέδαση, αλλά δεν έχει προχωρήσει καθόλου η έννοια της συλλογικότητας. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να μιλάμε για κοινότητα στην Ελλάδα, ότι κάτι μας ενώνει. Μας ενώνει ο κατατρεγμός, μας ενώνει η ερώτηση, αλλά όχι η απάντηση. Το χειρότερο είναι ότι έχουμε ενσωματώσει τον κατατρεγμό, τον έχουμε συνηθίσει χωρίς να μπορούμε να τον καταγγείλουμε. Θεωρούμε ότι είναι κανονικό να μας τη λένε. Θεωρώ αδιανόητο τα νέα παιδιά να βλέπουν αυτά που βλέπουν στην τηλεόραση, να διαβάζουν αυτά που διαβάζουν στις εφημερίδες, να ακούν τους πολιτικούς και να μην εκνευρίζονται. Δεν ξέρω τι κάνουν και δεν εκνευρίζονται. Ίσως εκνευρίζονται και πλέκουν. Πάντως εγώ τον εκνευρισμό που θα ήθελα να δω δεν τον βλέπω. Εγώ θα ήθελα να έχουν περισσότερες απαιτήσεις από τον εαυτό τους, να είναι πιο απαιτητικοί στο πώς τους φέρονται οι άλλοι. Είναι πιο περιποιημένοι, πιο όμορφοι, πάνε γυμναστήριο, ταξιδεύουν, βγαίνουν αρκετά, αλλά δε νομίζω ότι ασχολούνται με αυτό το κομμάτι της προσωπικότητας τους. Αν τους ρωτήσεις εάν ο ομοφυλόφιλος γίνεται ή γεννιέται λένε μπούρδες. Δεν έχουν συναίσθηση ότι ανήκουν σε μια ομάδα, σε μια μειονότητα. Μιλάνε ρατσιστικά για τον Αλβανό, για το πρεζόνι. Βέβαια, δεν έχουν πολύ άδικο, γιατί το πρότυπο που τους σερβίρεται είναι στρας και ούγια. Με τις λεσβίες με πιάνει η ψυχή μου γιατί είναι πολύ αόρατες. Εκτός από τη Σαπφώ δεν υπάρχει καμία άλλη λεσβία; Πηγαίνω στα πάρτι και βλέπω εκπληκτικά κοριτσάκια, πολύ άνετα, πολύ χαρούμενα· εύχομαι να είναι έτσι και εκτός του πάρτι. Επίσης υπάρχει μεγαλύτερη εξοικείωση από πλευράς ύλης και θεμάτων στα περιοδικά, τις εφημερίδες. Δηλαδή, βγαίνει ο Χριστόδουλος και λέει μια μπαρούφα και υπάρχει πλέον ένα μέτωπο· την ακούει από παντού, δεν είμαστε μόνοι μας. Εκεί αισθάνεσαι ότι γίνεται μια δουλειά. Θα ήμουν άδικος πάντως εάν έλεγα ότι μετά από είκοσι χρόνια παρουσίας δεν έχει αλλάξει τίποτα. Έχουν αλλάξει πολλά.