Γυναίκες Άλλες

Τα κουσούρια είναι παντοτινά

της Δήμητρας Μακατσώρη

Στην Ελλάδα η πιο γνωστή λεσβία είναι η Σαπφώ, η αρχαία ποιήτρια. Κάτι άλλο πιο καινούργιο δεν υπάρχει. Όμως έξω από τα τιμημένα σύνορά μας, ο κόσμος της μόδας, του θεάματος και των media προωθεί από ρούχα ως καριέρες χρησιμοποιώντας λεσβιακά πρότυπα. Το μάρκετινγκ αποθεώνει το lesbian chic.

Σ' έναν ποδοσφαιρικό αγώνα μερικές βδομάδες πριν, το παιχνίδι δεν παιζόταν στο χορτάρι, αλλά στις κερκίδες: δυο νέα κορίτσια φιλιούνται στο στόμα (κανονικά, με γλώσσα που θα λέγαμε και στο λύκειο). Το γεγονός φυσικά απασχόλησε τον Τύπο, αθλητικό και μη, με σχόλια όχι ιδιαίτερα καυστικά και αποδοκιμαστικά. Όπως είπε κι ένας φίλος μου στρέιτ "αν το έκαναν αυτό δυο άντρες θα τους έθαβαν ζωντανούς. Το γήπεδο δεν χωρά φλώρους και αδερφές. Τα κορίτσια ήταν χαριτωμένα, για χειροκρότημα". Για τις λεσβίες οι πόρτες φαίνεται να είναι πιο ελαστικές. Είναι όμως έτσι;

Όλα ξεκίνησαν όταν η γνωστή λεσβία τραγουδίστρια κ.d.lang αποφάσισε να ακονίσει τα ξυράφια της μπροστά στο υπέροχο, γεμάτο αφρούς ξυρίσματος πρόσωπο της Σίντι Κρόφορντ. Το εξώφυλλο του Vanity Fair έμεινε στην ιστορία ως το πιο καυτό ξύρισμα και μάλιστα χωρίς το γαμπρό, που ξυρίζουν στο τέλος. Το αντίστοιχο σε αντρική έκδοση θα ήταν ίσως ο Αχιλλέας Μπραντ Πιτ να ξυρίζει ημίγυμνος τον Αλέξανδρο Κόλιν Φάρελ. Θα το βλέπαμε αυτό ποτέ; Μάλλον δύσκολα, γιατί απ' ό,τι φαίνεται δυο γυναίκες μ' ένα σαφές ερωτικό υπονοούμενο ανάμεσα τους δεν απειλούν κανέναν· αντίθετα, δυο άντρες με αντίστοιχη συμπεριφορά θα ξεσήκωνε επανάσταση. Μην ξεχνάμε ότι στις πορνό ταινίες το "λεσβιακό" είναι must, η απαραίτητη γαρνιτούρα σ' ένα βαρύ πιάτο. Μια εικόνα σε στρέιτ πορνό δυο αντρών που "πιάνονται" γενικώς, θα ήταν αιτία για να επιστραφεί η ταινία ως μάπα, συνοδευόμενη από πολλά μπινελίκια.

Το lesbian chic ορίζεται ως η τάση της μόδας, του θεάματος και των media γενικότερα να προωθούν από ρούχα ως καριέρες χρησιμοποιώντας λεσβιακά πρότυπα. Ξαφνικά, η λεσβιακή κουλτούρα έγινε θέμα, και κάθε επίδοξη σταρ που σέβεται τον εαυτό της έπρεπε να αφήσει υπονοούμενα για την αμφισεξουαλικότητα της ή την ομοφυλοφιλία της.

"Και τι έγινε; Έχουμε πήξει σε διάφορους που δηλώνουν λίγο γκέι, λίγο χορτοφάγοι, λίγο οικολόγοι, λίγο γιόγκι, λίγο απ' όλα κι έχουν τόση σχέση με όλα αυτά όση εγώ με τα βράγχια." Ελένη, 39.

Η αλήθεια είναι ότι υπήρξε μια εισβολή λεσβιών. Από την Elen Degeneres και το "νέα γυναίκα, μόνη, ψάχνεται", σήριαλ που πρόβαλε και η ελληνική τηλεόραση, και τη Τζόντι Φόστερ, που δεν το παραδέχτηκε ποτέ, αλλά φρόντισε ο αδελφός της να της βγάλει όλα τα άπλυτα στη φόρα, τις Τατού, που κυριολεκτικά μας ζάλισαν με τoν "προκάτ" έρωτά τους, προσφέροντας όμως ένα εντυπωσιακό βίντεο-κλιπ, φτάνοντας στην τηλεοπτική Ζήνα που, φορώντας δυο δερμάτινα, έσπαζε στο ξύλο ό,τι πετούσε και ό,τι περπατούσε και μας τρέλανε στο υπονοούμενο καταφέρνοντας να γίνει λεσβιακό πρότυπο σε παγκόσμιο επίπεδο. Για την αισθητική του εγχειρήματος κανένα σχόλιο. Δε θα μπορούσαμε φυσικά να αφήσουμε απ' έξω την ιέρεια της πρόκλησης, Μαντόνα, που στο παρελθόν και πριν γίνει μαμά άφηνε σαφείς αιχμές για την ερωτική της σχέση με την ηθοποιό Σάρα Μπερνάρ και αφού έγινε μάνα, βγήκε στο ΜTV και μοίραζε φιλιά στην Μπρίτνεϊ, βάζοντας φωτιά στην τηλεόραση. Ούτε η Αντζελίνα Τζολί, καυτή φαντασίωση των απανταχού λεσβιών, ούτε η Ντρου Μπάριμορ έκρυψαν ότι τους αρέσουν τα κοριτσάκια. Και η λίστα δε φαίνεται να τελειώνει, κάτι που "ανάγκασε" την ανερχόμενη ηθοποιό και κούκλα Ρεμπέκα Στάμος να δηλώσει ότι δεν σκοπεύει να απολογηθεί επειδή είναι στρέιτ. Αυτά, για να δείτε κυρία Στάμος τι τραβάνε οι γκέι καθημερινά!

Η εικόνα δύο γυναικών που αγκαλιάζονται με πάθος ή φλερτάρουν πουλάει πολύ. Έρευνες στην Αμερική έδειξαν ότι οι λεσβίες έχουν ανώτερο μορφωτικό επίπεδο από το μέσο όρο, υψηλότερο εισόδημα, καλύτερη σχέση με την τεχνολογία. Όχι κακό για target group. Πολλές εταιρείες χρησιμοποιούν λεσβιακές εικόνες για να προωθήσουν τα προϊόντα τους. Ρούχα, ποτά, κοσμήματα, έχουν υποκύψει στη γοητεία δύο γυναικών που γουστάρουν η μία την άλλη χωρίς να γίνεται σάλος. Οι λεσβίες θα αγόραζαν προϊόντα που προβάλλουν ένα λεσβιακό πρότυπο;

"Φυσικά! Αν ήταν να διαλέξω ανάμεσα σε κάτι που διαφημίζεται από την κλασική οικογένεια και κάτι που προβάλλει δυο θεογκόμενες, θα το έπαιρνα πολύ πιο εύκολα. Από εκεί και πέρα ξέρω ότι είναι απλώς μάρκετινγκ, αλλά είναι ωραίο να ξεφεύγει επιτέλους από τα στερεότυπα. Δε θα αγόραζα βέβαια κάτι άχρηστο επειδή το προβάλλουν λεσβίες, αλλά σίγουρα θα το πρόσεχα περισσότερο." Ρένα, 22.

Για τις εταιρίες όλα τα πράγματα μεταφράζονται σε χρήμα και κέρδη, κάτι απόλυτα φυσικό. Είναι όμως κάτι που μπορεί να ωφελήσει τη λεσβιακή και την ομοφυλόφιλη κοινότητα γενικά;

"Τι να ωφελήσει ακριβώς;" συνεχίζει η Ρένα. "Όσα φιλιά και να δώσει η Μαντόνα, πράγμα που δε λέω, καλό είναι και μας εξιτάρει, εγώ εξακολουθώ να ζορίζομαι και να μην έχω γκόμενα!".

Η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Τέτοιες εικόνες είναι θετικές, με την έννοια ότι η κοινωνία σιγά-σιγά συνηθίζει και εξοικειώνεται με κάτι που πριν ήταν αδιανόητο. Από κει και πέρα όταν τα πράγματα γίνουν πολύ ενοχλητικά, οι "θιγόμενοι" αντιδρούν. Η k.d. lang, παρόλο που ποτέ δεν έκρυψε τη σεξουαλικότητα της, είδε τους συγχωριανούς της να αναρτούν πινακίδα στην είσοδο του χωριού της "πατρίδα της k.d. lang". Όταν δήλωσε χορτοφάγος, οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι, συντηρητικοί κτηνοτρόφοι, αντικατέστησαν την πινακίδα με μια άλλη "πατρίδα της βρωμολεσβίας k.d.Lang". Oσο δεν ενοχλούσε ήταν εντάξει, μόλις έθιξε κάποιους έγινε βρωμολεσβία.

Στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα η πιο γνωστή λεσβία είναι η Σαπφώ, η αρχαία ποιήτρια, all times classic. Κάτι άλλο πιο πρόσφατο δεν υπάρχει, ούτε σε εκκολαπτόμενη ούτε σε καταξιωμένη έκδοση. Φήμες και διαδόσεις ναι, αλλά μέχρι εκεί. Το lesbian chic είναι εισαγωγής. Υπάρχει βέβαια μια αμφισεξουαλικότητα στην ατμόσφαιρα αλλά όχι και πολλά. Ούτε έχουμε δει τις αντίστοιχες διαφημίσεις λεσβιακού περιεχομένου. Είμαστε πιο mainstream, γενικώς. Όχι ότι ο λεσβιακός ήλιος δεν καίει στα μέρη μας. Κι αν κάποιοι άντρες τολμούν να τραβήξουν το 'φύλλο γκέι' στην αρχή της καριέρας τους (βλ. τον Κούντο του Fame Story 2, αν και δεν έκανε καριέρα), στις γυναίκες το θέμα είναι "στόμα ερμητικά κλειστό".

"Νομίζω ότι οι γυναίκες στην Ελλάδα δυσκολεύονται να διεκδικήσουν πράγματα γενικώς. Πράγματα που τις αφορούν άμεσα, μένουν λίγο πίσω. Δεν είναι όπως έξω, που οργανώνονται και διεκδικούν μαχητικά. Θέλει ίσως λίγο χρόνο λίγη αυτοπεποίθηση παραπάνω και μεγαλύτερη εμπιστοσύνη μεταξύ γυναικών." Σοφία, 34.

Τα κουσούρια, όπως και τα διαμάντια, είναι παντοτινά. Το lesbian chic, ως τάση, μόδα, trend, cool και ό,τι άλλο, ίσως μείνει, ίσως φύγει. Το να είσαι συνειδητά ομοφυλόφιλη επειδή αυτό είσαι, δεν είναι μόδα, είναι αυτογνωσία και δεν έχει να πάει πουθενά. Άλλωστε όπως έλεγε και η γιαγιά μου, πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι.