Το παλικάρι που έγινε νεράιδα

Είναι παραμύθι, αλλά μιλά για την ομοφυλοφιλία. Είναι μια κλασική όπερα, αλλά μιλά για γεγονότα που διαδραματίζονται τον 19ο αιώνα. Εχει για πρωταγωνιστή έναν πρίγκιπα που αδυνατεί να ερωτευτεί μια γυναίκα και απαγορεύεται να ζήσει με τον άνδρα που ποθεί. Μπέρδεμα, μοναξιά, ανεκπλήρωτοι έρωτες. 

 

Της ΜΑΤΟΥΛΑΣ ΚΟΥΣΤΕΝΗ

(Ελευθεροτυπία, 1/3/09)

Η μαγευτική όπερα του Αντονίν Ντβόρζακ «Ρούσαλκα» ανεβάζεται πρώτη φορά στην Ελλάδα, την Παρασκευή, από τη Λυρική Σκηνή. Πρόκειται για την τραγική ιστορία μιας απόκοσμης «νεράιδας» και τον παράφορο έρωτά της για έναν πρίγκιπα. Ερωτας χωρίς ανταπόκριση, που θα την οδηγήσει στο θάνατο. Την όπερα που αποτελεί συμπαραγωγή με την Οπερα της Νίκαιας σκηνοθετεί η Γαλλίδα Μάριον Βάσερμαν. 

Η Ρούσαλκα -που στα τσεχικά σημαίνει νεράιδα- βασίζεται σε ποιητικό κείμενο του Γιάροσλαφ Κβάπιλ και αντλεί αρκετά στοιχεία από την «Ουντίνε» του Φρίντριχ ντε λα Μοτ Φουκέ. Πρώτη φορά, δε, ανεβάστηκε στο Εθνικό Θέατρο της Πράγας στις 31 Μαρτίου 1901. Η ιστορία εκτυλίσσεται μέσα στο παλάτι του πρίγκιπα και κινείται ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα, στα βιώματα και τα οράματα. «Η βασική ιδέα από την οποία ξεκινήσαμε είναι ότι η Ρούσαλκα δεν υπάρχει. Είναι ένα πνεύμα, μία εικόνα, αλλά ποτέ μία πραγματική γυναίκα. Κατά τη διάρκεια της παράστασης παίρνει διαφορετικές μορφές. Κυρίως, όμως, είναι το θηλυκό είδωλό του πρίγκιπα η ψυχή του. Ο πρίγκιπας οικειοποιείται την προσωπικότητα της Ρούσαλκα και τελικά ταυτίζεται μαζί της. Εκείνη θα γίνει το θηλυκό του κομμάτι. Θα αντιπροσωπεύσει την ψυχή του, τα όνειρα, τις μαγικές του ανάγκες, προκειμένου να αντέξει τον κόσμο και την ίδια του τη ζωή», λέει η Μάριον Βάσερμαν, σκηνοθέτις της παράστασης. 

- Τελικά, όπως φαίνεται, ο ρόλος του πρίγκιπα αναδεικνύεται στον βασικό της παράστασης.

«Οντως. Η βασική έμπνευση ήρθε από την προσωπικότητα του Λουδοβίκου Β' της Βαυαρίας. Υπήρξε ονειροπόλος, ρομαντικός και, τελικά, δυστυχής σε αυτή τη θέση απόλυτης πολιτικής εξουσίας. Ο Λουδοβίκος βασανίστηκε πολύ από τη σύγκρουση της λογικής με το συναίσθημα, από το διχασμό ανάμεσα στην ομοφυλοφιλία και τις επιταγές του αξιώματός του. Η παρακμή του Λουδοβίκου υπήρξε, φυσικά, πολύ πιο σταδιακή. Στην παράστασή μας, αυτή η εσωτερική σύγκρουση είναι πολύ πιο βίαιη, καθώς ο πρίγκιπας οδηγείται στην τρέλα σε πολύ μικρότερο διάστημα -λόγω... περιορισμένου θεατρικού χρόνου». 

- Θα δούμε μια μοντέρνα ή μια κλασική παράσταση; 

«Μάλλον και τα δύο. Εχουμε μεταφέρει τη δράση γύρω στα 1870, και όλο το περιβάλλον παραπέμπει σε μια αυτοκρατορική γερμανική αυλή του 19ου αιώνα. Κατά συνέπεια θα μπορούσε κανείς να πει ότι πρόκειται για μια κλασική σκηνοθεσία με την έννοια της ιστορικής αναπαράστασης. Από την άλλη, η σκηνοθεσία είναι εντελώς μοντέρνα καθώς παράλληλα υπάρχει κι ένας άλλος κόσμος: της απόλυτης αφαίρεσης, της μαγείας. Εχουμε προβεί σε ριζικές αλλαγές: Ολο το λιμπρέτο έχει μεταφερθεί σε μια εντελώς διαφορετική κατάσταση και είναι ίσως κρίμα για το ελληνικό κοινό που δεν έχει κανένα σημείο αναφοράς σε σχέση με το έργο». 

- Το ελληνικό κοινό, όντως, δεν γνωρίζει τη «Ρούσαλκα». Συνήθως προτιμάτε τους πιο ενημερωμένους θεατές; 

«Εκείνοι που γνωρίζουν το έργο έχουν ήδη δημιουργήσει δεσμούς με αυτό, έχουν συνείδηση του τι θα συμβεί και συγχρόνως έχουν συγκεκριμένες προσδοκίες. Από την άλλη πλευρά, οι μη γνώστες δεν έχουν καμία προσδοκία. Κάποιος που περιμένει να δει κάτι γνώριμο, κινδυνεύει να απογοητευτεί και να χάσει αυτό που του προσφέρεται. Το κοινό που δεν έχει αναφορές είναι ανοιχτό, θα ζήσει την παράσταση χωρίς να αναρωτιέται. Και ίσως τελικά αυτοί οι θεατές να είναι πιο τυχεροί».

- Μπορεί ένα παραμύθι να μιλήσει για σημερινά θέματα; 

«Βεβαίως. Εξάλλου στα παραμύθια συναντάμε την πραγματική ζωή. Με τη μόνη διαφορά ότι στο παραμύθι απουσιάζει η έννοια του χρόνου και η αφήγηση περνά στο χώρο του συμβολικού. Στη δική μας ερμηνεία της Ρούσαλκα, συναντάμε καταστάσεις όπως η ομοφυλοφιλία ή η σχιζοφρένεια, καταστάσεις γνωστές στη σύγχρονη πραγματικότητα που λειτουργούν επίσης στο πλαίσιο της ιστορίας μας που είναι ένα παραμύθι».

*Η παράσταση θα παρουσιαστεί και στις 7, 8, 13, 14, 15 Μαρτίου σε μουσική διεύθυνση Γιάροσλαφ Κίζλινκ, σκηνικά Τιερί Γκουντ, κοστούμια Μπρινό Φαταλό. 

Τους δύο βασικούς ρόλους ερμηνεύουν οι Πάβελ Τσέρνοχ, Κόρι Μπιξ, Νατάλια Ουσάκοβα, Μάτα Κατσούλη.

Πηγή: Ελευθεροτυπία