Πρόσωπο

Κλάους Βόβεραϊτ

«Είμαι πούστης και είναι εντάξει»

συνέντευξη στον Λύο Καλοβυρνά

Πριν από μερικά χρόνια θα φάνταζε αδιανόητο. Ο δήμαρχος του Βερολίνου, της μεγαλύτερης γερμανικής πόλης, είναι ομοφυλόφιλος. Και μάλιστα δεν διστάζει να το βροντοφωνάξει.

Τι σημαίνει για εσάς «γκέι»;

"Είναι ο σεξουαλικός μου προσανατολισμός".

Πολλά έχουν ειπωθεί γύρω από τη στενή σχέση της τέχνης και της ομοφυλοφιλίας. Υπάρχει ανάλογη σχέση ανάμεσα στην πολιτική και την ομοφυλοφιλία;

"Δεν μπορεί κανείς να διαχωρίσει την προσωπικότητα ενός πολιτικού από τις προσωπικές του εμπειρίες. Ωστόσο, είμαι ένας γκέι πολιτικός που κάνει πολιτική για όλους τους πολίτες".

Το ότι είστε γκέι καθορίζει την πολιτική σας ατζέντα;

"Ναι. Δίνω πολύ περισσότερες συνεντεύξεις σε γκέι περιοδικά από τον προκάτοχό μου! Αλλά ας αφήσουμε τα αστεία στην άκρη. Εκ των πραγμάτων, είμαι πιο ευαισθητοποιημένος σε θέματα που αφορούν τους γκέι, ακόμη κι αν αυτό δεν είναι το κύριο πεδίο των πολιτικών μου δραστηριοτήτων. Τα δικαιώματα των γκέι και η καταπολέμηση των σεξουαλικών διακρίσεων εντάσσονται στην ατζέντα του Βερολίνου".

Υπάρχουν αρνητικά στερεότυπα για τους γκέι στη Γερμανία;

"H κατάσταση εξαρτάται πάντα από το πού ζει κανείς. Προκαταλήψεις απέναντι στους γκέι και τις λεσβίες θα συναντήσετε στην ύπαιθρο περισσότερο απ’ ό,τι στις μεγάλες πόλεις".

Πώς καταπολεμούνται καλύτερα αυτά τα στερεότυπα;

"Ο πολιτικός κόσμος πρέπει να ξεκαθαρίσει χωρίς διγλωσσία ότι δεν υπάρχει χώρος για διακρίσεις και η Πολιτεία πρέπει να προστατεύει τα δικαιώματα των γκέι και λεσβίων και, όπου είναι αναγκαίο, να τα συγκεκριμενοποιήσει σε νόμους. Αλλά, όπως είναι φυσικό, οι νόμοι μπορούν μόνο περιορισμένα να επηρεάσουν την κοινωνία. Χρειάζεται χρόνος και κινητοποίηση των ενδιαφερομένων, οι οποίοι με το θάρρος και την ενέργειά τους θα αγωνιστούν ενάντια στην ανισότητα".

Πώς αποφασίσατε να κάνετε coming out;

"Ήξερα ότι την επόμενη ημέρα της εκλογής μου ήταν προγραμματισμένο να γίνουν «αποκαλύψεις» σε σχέση με τον σεξουαλικό μου προσανατολισμό. Αποφάσισα να αντιστρέψω τους όρους και να μιλήσω εγώ πρώτος".

Νιώσατε ότι είχατε ηθική υποχρέωση να κάνετε coming out;

"Δεν θα το τοποθετούσα έτσι. Θεώρησα απλώς σωστό οι πολίτες να έχουν μια ειλικρινή εικόνα του Klaus Wowereit. Δεν είναι στο χαρακτήρα μου να κρατάω μυστικά".

Πώς νιώθατε όταν λέγατε «Είμαι πούστης και είναι εντάξει» - μια δήλωση που έγινε σλόγκαν ακόμα και έξω από τα σύνορα της Γερμανίας;

"Ήμουν πολύ ταραγμένος αλλά και σίγουρος ότι είχα πάρει τη σωστή απόφαση. Το ευχάριστο αποτέλεσμα ήταν ότι το όνομά μου έγινε ακαριαία γνωστό σε ολόκληρη τη Γερμανία".

Πώς το πήραν οι συνάδελφοί σας;

"Το ιδιωτικό μου περιβάλλον, οι συγγενείς μου και οι φίλοι μου στο Κόμμα, το ήξεραν όλοι, δεν ήταν καμία έκπληξη. Το ίδιο συνέβαινε και με συναδέλφους και συναδέλφισσες από άλλα κόμματα. Δεν ήμουν καινούργιος στην πολιτική και δεν είχα ποτέ προσπαθήσει να κρυφτώ. Όσο όμως δεν κατείχα κάποια υψηλή θέση, το θέμα δεν ενδιέφερε κανέναν".

Στην Ελλάδα ποτέ κανένας πολιτικός δεν έχει κάνει coming out. Στη Βρετανία αυτή τη στιγμή υπάρχουν 12 ανοιχτά γκέι βουλευτές στη Βουλή των Κοινοτήτων. Στη Γερμανία ήταν δύσκολο;

"Καθένας πρέπει να αποφασίζει για τον εαυτό του αν θα δηλώσει στην κοινή γνώμη ότι είναι ομοφυλόφιλος. Όσον αφορά τις συνθήκες στη Γερμανία, μπορώ να πω ότι τα τελευταία χρόνια είναι λιγότερο δύσκολο. Πάντως δεν είναι και εύκολο".

Γιατί σιωπούν οι συνάδελφοί σας;

"Σέβομαι τις αποφάσεις τους και δεν θέλω να τις σχολιάσω".

Το να κάνει ένας πολιτικός coming out του δίνει αυτόματα carte blanche προοδευτικότητας;

"Πρέπει να ρωτήσετε εκείνους που... εκδίδουν cartes blanches. Η πολιτική πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Εκ των πραγμάτων, αναγκάστηκα να εφαρμόσω μια πολύ σκληρή οικονομική πολιτική στο Βερολίνο, που προκάλεσε πολλές αντιδράσεις και διαμαρτυρίες. Σε αυτή την πορεία δεν μου πρόσφεραν κανένα πιστοποιητικό προοδευτικότητας".

Χρειάζεται να υπάρξει συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο σε θέματα ελευθεριών και δικαιωμάτων, ειδικά όσον αφορά την καταπολέμηση των σεξουαλικών διακρίσεων;

"Αυτό είναι το επιθυμητό. Από την άλλη πλευρά, είναι αναμενόμενο ότι άλλα κράτη δεν θα δέχονταν με μεγάλο ενθουσιασμό τους Γερμανούς να τους εξηγούν με ποιον τρόπο θα ήταν καλύτερο να οργανώσουν τις εσωτερικές τους σχέσεις. Χρειάζεται σεβασμός και προσοχή αν θέλει κανείς να καταφέρει κάτι".

Τα σύμφωνα αστικής συμβίωσης, σύμφωνα με το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, αναγνωρίζονται μόνο επί της βάσεως αμοιβαιότητας, με αποτέλεσμα ένας γάμος στη Δανία να μην αναγνωρίζεται στην Ελλάδα. Δεν θα έπρεπε αυτό το δικαίωμα να είναι πανευρωπαϊκά κατοχυρωμένο;

"Θα ήταν ιδανικό εάν ο νόμος για τη συμβίωση αναγνωριζόταν παντού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά είμαι αρκετά ρεαλιστής για να γνωρίζω ότι αυτό είναι μάλλον ανέφικτο για το προσεχές μέλλον. Έτσι όπως είναι οι δομές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν μπορεί κανείς να επιβάλλει κάτι τέτοιο σε μια χώρα. Και αμφιβάλλω ιδιαίτερα αν η δια της βίας εφαρμογή θα έφερνε κάποιο θετικό αποτέλεσμα".

Στις ΗΠΑ παρατηρούμε μια συντηρητική μεταστροφή και μια επίθεση σε κερδισμένες ελευθερίες και δικαιώματα. Πιστεύετε ότι η Ευρώπη διατρέχει παρόμοιο κίνδυνο;

"Υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος να ανακληθούν ή να περιοριστούν τα δικαιώματα του πολίτη ή τα ανθρώπινα δικαιώματα γενικότερα. Αυτό έχει παρατηρηθεί, για παράδειγμα, σε περιόδους οικονομικών δυσχερειών, όπου αφαιρείται το δικαίωμα συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων για τους εργάτες, αλλά και περιορισμός στα δικαιώματα των γυναικών".

Υπάρχει «γκέι ταυτότητα», κατά τη γνώμη σας; Είναι υπερεθνική; Δηλαδή, ένας Γερμανός γκέι έχει κοινά με έναν Έλληνα;

"Είναι αυτονόητο ότι ο γκέι ή ο λεσβιακός προσανατολισμός καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ταυτότητα ενός ανθρώπου. Θα ήταν πολύ όμορφο αν τα πράγματα ήταν έτσι όπως τα λέτε, όμως η ταυτότητα που θα αναπτύξουν οι γκέι και οι λεσβίες εξαρτάται από την ανεκτικότητα της κοινωνίας".

Υπάρχει χάσμα στον τομέα σεξουαλικών δικαιωμάτων ανάμεσα στη Βόρεια και τη Νότια Ευρώπη;

"Υπάρχουν σίγουρα διαφορές που έχουν να κάνουν με τη διαφορετική κουλτούρα κάθε χώρας. Πάντως, παρ’ όλες τις επιτυχίες μας στη Γερμανία, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας μέχρι να φτάσουμε στο στόχο μας".

Δύο από τις μεγαλύτερες και ιστορικές πρωτεύουσες της Ευρώπης έχουν γκέι δημάρχους. Έχετε κοινά με τον Delanoe, τον δήμαρχο του Παρισιού, πέραν του σεξουαλικού προσανατολισμού σας;

"Δεν θέλω με οποιονδήποτε τρόπο να εκφραστώ για την προσωπική ζωή του παρισινού συναδέλφου μου. Όμως, από καθαρά πολιτική σκοπιά, απαντώ ότι και οι δυο μας είμαστε παθιασμένοι Ευρωπαίοι και σοσιαλδημοκράτες".

Ο Κλάους Βόβεραϊτ (1953) είναι γέννημα θρέμμα βερολινέζος. Σπούδασε νομική και το 1984 έγινε ο νεότερος δημοτικός σύμβουλος της πόλης, υπεύθυνος Λαϊκής Επιμόρφωσης και Πολιτισμού. Το 1995 εξελέγη στο Κοινοβούλιο του κρατιδίου του Βερολίνου. Δήμαρχος της πόλης εξελέγη τον Ιούνιο 2001 και ξανά το 2002.

Γερμανία και γκέι δικαιώματα

του Klaus Jetz, LSVD

Η Γερμανική Ομοσπονδία Λεσβιών και Πούστηδων (Lesben- und Schwulenverband in Deutschland - LSVD) είναι η μεγαλύτερη γκέι οργάνωση της χώρας, εκπροσωπώντας 60 σωματεία και 2.600 μέλη. Από το 1990, βοηθά τη γκέι κοινότητα σε θέματα νομικών και κοινωνικών διακρίσεων, περιθωριοποίησης και βίας. Συγχρόνως, προωθεί την προσωπική χειραφέτηση και τις ευκαιρίες για πλήρη ενσωμάτωση στην κοινωνία. Στην Ομοσπονδία μας βιώνουμε συνειδητά τη διαφορά και γι’ αυτό οι γκέι με διαφορετική πολιτισμική προέλευση οργανώνονται στο LSVD. Είμαστε περήφανοι για τα πολυπολιτισμικά μέλη μας, όπως οι Έλληνες (σωματείο Ερμής), οι Εβραίοι (Yachad) και οι Τούρκοι (TurkGay).

Η Ομοσπονδία μας έχει παρουσία στα ΜΜΕ, ασκεί πιέσεις αλλά και συνεργάζεται με τους βουλευτές, την κυβέρνηση και τους σχετικούς φορείς. Χάρη και στη δική μας συνεχή άσκηση πιέσεων, η κοινωνία και το κοινοβούλιο πείστηκαν για το δίκαιο των αγώνων μας κι έτσι η Γερμανία θέσπισε το σύμφωνο αστικής συμβίωσης για τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια το 2001.

Ωστόσο, εξακολουθούμε να αγωνιζόμαστε για ίσα δικαιώματα σε θέματα φορολογίας και υιοθεσίας. Εξάλλου, μέχρι στιγμής η Γερμανία δεν έχει εφαρμόσει τις κοινοτικές οδηγίες κατά των διακρίσεων στην εργασία. Οι αντιδράσεις εναντίον των σχεδίων μας είναι πολύ ισχυρές και θα χρειαστεί να δώσουμε αγώνες.